Esperanto Language Stack Exchange is a question and answer site for teachers and students of the Esperanto language. It only takes a minute to sign up.
Sign up to join this community
Ĉiuj komprenus tiun frazon.
Mi havas multe da X.
Sed ĉu ankaŭ tiu havus sencon?
Mi multe havas da X.
Kaj ĉu ankaŭ ambaŭ el tiuj ĝustas?
Ĉu da X? Mi havas multe.
Ĉu da X? Mi multe havas.
La kvantadverbo devus rilati al la "da X", sed kiom gravas vortordo, tiuokaze?
Sed ĉu ankaŭ tiu havus sencon?
Mi multe havas da X.
Jes. Apartigi multe kaj da per verbo, kvankam vere neofta vortordo, ja estas sencohava. Jen du Zamenhofaj ekzemploj el Tekstaro:
Estas nekredeble, kiom multe ekzistas da homoj pli aĝaj
Ankaŭ tre multe estis da bruloferoj
Pli da detaloj pri tia uzo vi trovos en: nekutimaj uzoj de da.
Ĉu da X? Mi havas multe.
La vorto da kunligas kvantan vorton kaj objekton, da + X ne povas memstari, vi bezonas la kvantan esprimon. En dialogo, tio povus (iel streĉite) funkcii jene:
Ana - Ĉu vi havas multe da X?
(forta bruo malhelpas la komprenon de la vorto X)
Klaus - Ĉu [multe] da X? Jes. [Mi multe havas] / Jes. [Mi havas multe]
Notu ke Klaus ne elizias la vorton multe pro gramatikaj kialoj (tio estus malĝusta), li simple reprenas la frazon ekde la loko kie li ĉesis aŭdi. Aliokaze multe (aŭ alia kvanta esprimo) estas deviga.
En la respondo Mi multe havas ne bezonatas, ĉar jesa respondo al ĉua demando jam enhavas tiun informon, kiun vi tamen povas emfazi per ripeto.
Gramatike vi bezonas mencii kaj la kvantan esprimon kaj X, se vi uzas da.
Rigardu la prepozicion "da" kiel montrilon de la partitivo, ke ĝi montras parton de io. Tio estas la kutima uzo de la prepozicio "da". Ekzemple
kie la ideo estas, ke estas nedifinita kvanto de lakto, el kiu vi aĉetas parton. Nature estas subkomprenita supra limo, la kvanto, kiu estas en la vendejo en la momento de via aĉetado.
Kvankam estas lingvoj, en kiuj oni uzas la partitivon ĉiam, kiam ne eblas kompletigi agon dum la tempo, kiun la tempo de la verbo esprimas, kaj logike la akuzativo montras, ke oni kompletigas la agon dum tiu tempo, Esperanto uzas la akuzativon ambaŭsence:
Eduardo Trápani jam referencis PMEG-on pri nekutimaj uzoj de la "da". Notinda estas la paragrafo pri "da-ismo" kaj ties noto:
Eventuale oni povus akcepti esceptokazajn uzojn de memstara da post vortoj, kiuj ne estas per si mem kvantaj, se tio helpas eviti miskomprenon.
kun la ekzemplo
Mi volas skatolon da. = Mi volas tiom, kiom enhavas skatolo.
kontraŭ
Mi volas skatolon. = Mi volas tian ujon.
Sume la kutima uzo de la prepozicio "da" montras partan objekton. En la neŭtrala vortordo la da-esprimo tuj sekvas la kvantan esprimon, sed aliaj vortordoj estas eblaj por emfazo. Eventuale akceptita nekutima uzo estas tiu, en kiu oni uzas nekvantan substantivon por montri kvanton.
Kiel do nekutimaj uzoj, kiujn oni ne akceptas laŭ PMEG? Verŝajne pro influo de mia denaska lingvo mi estas preta akcepti la sekvan dialogon, sed nur en klara kunteksto:
