Laŭ PIV, «muĝi» signifas:
1. Bleki, kiel bovo.
2. (figurasence) Aŭdigi fortan, obtuzan, longe tiratan sonon: muĝanta popolamaso.
Ŝajnas do, ke «bleki kiel bovo» estas la precipa signifo, ĉu ne? Tamen kiam me serĉas en la Tekstaro, mi trovis entute 110 uzojn de la verbo «muĝi», el kiuj nur ses (6) estas por bovoj… Mi do serĉis en aliaj vortaroj.
En la Esperanto-English Dictionary fare de A. Motteau (3-a eldono, 1907), kiu estas aprobita de D-o Zamenhof laŭ la kovrilo, jen la difino, kiun mi trovis (paĝo 96):
muĝ-i, to roar (wind, waves, etc.).
Laŭ la Webster de 1913, tio respondas al tiu difino:
2. To make a loud, confused sound, as winds, waves, passing vehicles, a crowd of persons when shouting together, or the like.
Kie estas la bovoj?
En la Dictionnaire Esperanto-Français de Louis de Beaufront (1904), oni trovas la saman difinon (paĝo 115):
muĝ, mugir (le vent, la tempête, les flots).
Denove, oni diras, ke «muĝi» devas uziĝi nur pri la vento, la ŝtormo kaj la maro. Kie estas la bovoj?
La Fundamento de Esperanto (1905) donas difinojn tre malklarajn por «muĝ» (paĝo 140). Por la franca, ĝi tradukiĝas per «mugir». Nu, «mugir» estas tre vasta vorto, kiu povas uziĝi tiel bone pri bovoj, kiel pri hipopotamoj, panteroj, leonoj, kaj… eĉ torentoj, orgenoj, ktp.
Sed ĉu hipopotamoj, panteroj kaj leonoj blekas kiel bovoj?
Finfine la Akademia Vortaro donas al «muĝ» la sekvaj tradukoj:
- France: mugir
- Angle: roar (wind, etc.)
- Germane: brausen, brüllen
- Pole: huczeć, ryczeć
- Ruse: шипѣть
Nu! Mi scias nur la francan kaj la anglan, sed laŭ mia serĉado en la interreto «шипѣть» (kiu nun skribiĝas шипеть) havas nenian rilaton kun bovoj…
Tio, kio plej mirigas min, estas, ke «muĝi» uziĝas pli ofte pri leonoj ol pri bovoj (13 fojoj kontraŭ 6) en la Tekstaro. Ĉu tio signifas, ke la leonoj blekas kiel bovoj? Mi memoras neniam aŭdi leonon fari similan sonon…
Do mia mallonga demando estas, ĉu la vorto «muĝi» havas klaran difinon? Aŭ ĉu ĝi estas vorto, kiun ĉiuj uzas kun la signifo, kiun ni volas? Kial ĝi nuntempe uziĝas tiom forte pri bovoj, sed ne pri leonoj, eĉ se la literaturo Esperanta subtenas la leonojn pli ol la bovoj?
