Mi ofte aŭdas «ĝis» por signifi ke io okazos antaŭ iu specifa dato. Ekzemple, imagu la jenan situacion:
Ĉefo: Ĉu vi finis la raporton?
Dungito: Ne, sed mi donos ĝin al vi ĝis vendredo.
En tiu okazo «ĝis vendredo» signifas «iam antaŭ vendredo». Sed por mi tio devus signifi ke la dungito tuj komencos malrapide etendi la brakojn por doni la raporton kaj tiu donado daŭros kelkajn tagojn, kaj finos vendrede.
Ĉu tia uzo estas normala aŭ ĉu oni povus diri ke ĝi estas erara?
Mi opinias, ke tiu uzo estas ĝusta, kaj mi kredas, ke ĉi tiu ekzemplo zamenhofa, kiun mi trovis en PMEG, pruvas tion:
Ĉiu, kiu deziras partopreni en la konkurso, devas sendi ne pli malfrue ol ĝis la 1-a Decembro 1895 […] raporton. OV.200 Ĉi tie Zamenhof esprimis dufoje la saman sencon. Oni povus aŭ forigi ne pli malfrue ol, aŭ anstataŭigi ĝis per N-finaĵo.
Estas aliaj ekzemploj en PMEG, en kiuj oni uzas ĝis por esprimi daŭron, sed en la ĉi-supra kaj ankaŭ aliaj en la sama paĝo, oni uzas ĝis por „montrado de lasta tempo por fini taskon“. Mi elektis ĉi tiun, ĉar ĝi ŝajnis al mi plej simila al la ekzemplo en via demando.
Se oni forigus ne pli malfrue ol, kiel la priskribo proponas, tio fariĝus:
Ĉiu, kiu deziras partopreni en la konkurso, devas sendi ĝis la 1-a Decembro 1895 […] raporton.
Kiu estas eĉ pli simila al via ekzemplo. Kompreneble, la sendado ne daŭrus la tutan tempon de la momento de la dirado ĝis la specifita dato.
Lyubomir jam respondis kun atesto Zamenhofa, ke tiu lingvouzo estas bona. Mi volas ĉi tie nur aldoni pravigon lingvan:
La prepozicio ĝis esprimas la inkluzivatan finpunkton de ado (komparu kun mi donos ĝin antaŭ vendredo: vendrede estus jam tro malfrue, aŭ mi donos ĝin dum vendredo: ĵaŭde estus tro frue), sed ĝi nenion diras la kvalito de la ado.
Teorie do ankaŭ via spontanea interpreto estus pensebla, tiam temus pri daŭra ado: ~mi estos donanta ĝin ĝis vendredo (angle "will be giving", pole "będę dawać"). Sed la kutima interpreto de tia esprimo estas ado kiel punkta okazaĵo (angle "will give", pole "dam").
Se temas pri pozitiva aserto, la signifo de ĝis estas ne post. Ekz. Vi rajtas aliĝi ĝis la 1a de decembro. Se temas pri negativa aserto, la signifo estas ne antaŭ, ekz. Vi ne rajtas aliĝi ĝis la 1a de decembro.
