Kion Zamenhof uzis anstataŭ «pluraj»?

Question

Mi freŝe rimarkis, ke laŭ PIV, Zamenhof neniam uzis la vorton «pluraj». Plie la vortaro de Louis de Beaufront — aprobita de Zamenhof — ne enhavas ĝin. Mi ankaŭ ne povis trovi ĝin en la tekstoj de Zamenhof ĉe la Tekstaro.

Tio aspektas strange al mi, ĉar mi ĉiam kredis, ke «pluraj» estas Fundamenta vorto. Kvankam «pluraj» tute ne esprimas novan ideon kiel «komputilo», ĝi aperas ĉe la Tekstaro unuafoje en 1907 en Kastelo de Prelongo. Krom tio — kaj interese — la vorto «plura» aperis la sekvan jaron en la unuaj vortaroj de Ido. Laŭ PIV, «pluraj» oficialiĝis en Esperanto ne pli frue ol en la Kvara Oficiala Aldono (1929).

Kial «pluraj» aperis tiom malfrue en Esperanto, kaj kion Zamenhof uzis anstataŭ ĝi? Ĉu ĝia uzo en Ido — kiel pri «end» — estas la deveno de ĝia populareco en Esperanto? El tio rezultas pluraj demandoj de mi…

Answer 1

En PMEG §8.2.4 aperas la komento:

Zamenhof uzis ankaŭ pli-ol-unu (kun dividostrekoj) = pluraj. Tiam li uzis multe-nombron poste. Nuntempe oni neniam uzas pli-ol-unu tiumaniere, sed nur la vorton pluraj, kiu ne estas Zamenhofa (ĝi aperis nur en 1904). Zamenhof uzis ankaŭ kelkaj kaj kelke + da- esprimo por “pluraj”, sed tian signifon kelkaj kaj kelke ne plu havas (kvankam kompreneble en la praktiko la diferenco inter “kelkaj” kaj “pluraj” estas tre subjektiva afero).

Mi ne scias precize, kiel oni enkondukis la vorton pluraj en Esperanton, sed Ido aperis en 1907, kaj la limo inter la komunumoj estis sufiĉe transirebla tiuepoke.

---

In PMEG §8.2.4 appears the following remark (which I have translated):

Zamenhof also used pli-ol-unu (with hyphens) = pluraj. After it he would use a plural noun. Nowadays one never uses pli-ol-unu in that way, only the word pluraj, which is not Zamenhofian (it appeared only in 1904). Zamenhof also used kelkaj and kelke + da (expression) for pluraj, but kelkaj and kelke no longer have that meaning (although for obvious reasons in practice the difference between kelkaj and pluraj is a very subjective matter).

I do not know exactly how the word pluraj was introduced into Esperanto, but Ido appeared in 1907, and the boundary between the communities was permeable enough in those days.